FISHER HOUSE - LOUIS KAHN

1. ERAIKUNTZA ETA LEKUA.

Fisher etxebizitza, Hatboro Pensilvaniako estatuaren inguruan dago kokatuta, Estatu Batuetan.

Ibai ertzean dago kokatuta, malda txikiko orube naturalean.

Etxe barnetik ikusi daitezken bistak, zuhaitzak eta paisai naturalak dira.

Klima aldetik, Pensilvaniako klima oso anitza da. Pensilvaniako hego-ekialdeak dauka klima beroena, honek esan nahi du, Hatborok, Pensilvaniako klima beroena daukala ere. Klima oso esetsua ere badauka, hegoalderantz, Delaware eta Maryland-ek hartzen duten klima subtropikaleko karakteristika batzuk hartuz. Zikloi tropikal asko egon dira zonalde honetan.

2. AZALA.

Kanpoaldea oso harrigarria da. Bi bolumen kubiko dira, bata besteari 45 graduko anguluan kokatuta.

Fatxada zedrozko egurrarekin dago egina.

Etxeraren metro gutxitara, bi apartamentu txiki altxatu dituzte, biltegi gisa.

Kahn arkitektoa beti laukiekin hasten dela esan ohi du: "Beti laukiekin hasten naiz". Obra honetan kontzeptu hori argi ikusten da: patuaz erori diren bi dado ematen dute, izkina batean elkargunea dutenak. Hala ere, ez dira kubo zehatzak; izan ere, egongelako "kuboa" ez da laukia oinean ere ez.

Eraikina plataforma baten gainean bermaturik dago. Plataforma horrek egurrezko entramatua dauka; bertan muntangak daude, eta horren gainean habeak daude kokaturik, gainerako solairuak eraikitzeko. Orubeak nolabaiteko malda duenez, harrizko oinarri bat diseinatu zuen Kahn-ek, malda aldaketa hori konpentsatzeko eta lorategia beheko maila batean utziz.

3. BARRU ESPAZIOA.

Barrualdeari dagokionez, bi moduluak bizitokiaren espazioa zatitzeko erabili dira: alde batetik laukizuzen formako bolumena daukagu, egoteko estantziak hartzen dituena (sukaldea, egongela, jangela); oinean lauki erregularra den moduluan, ordea, funtzio pribatuagoak dituzten gelak daude (logelak, bainugelak).

Egongela:

Bereiztutako moduluan dago: arkitekto honi ez zaio gustatzen forma bakarreko eraikinak, non barrua zatitu egin behar da espazio erabilgarriak sortzeko; Kahn-ek gela edo espazio bakoitzak bere forma propioa izatea nahi zuen. Eraikin honetan kontzeptu hori aurrera eramatea posible zuen, etxe partikular bat delako (eraikin handi batean oso zaila zen ideia hau garatzea, praktikotasu falta eta zailtasun ekonomikoengatik). Egongelan harrizko tximinia dago, 45º-ko angelu hori errepikatzen duenak.

Jangela:
Hasieran espazio nahiko iluna eta isolatua izango zen, leiho txiki bakar batekin, baina bezeroek inguruko bistak nahi zituztela azpimarratu zuten. Obra bukatu eta hilabete batzuetara leiho handiago bat eraiki zen.

Sukaldea:
Egongelak bere modulua sukaldearekin elkarbanatzen du. Honen arrazoia sukaldea forma propioa duela da: kuboa kuboaren barruan. Egongelaren espazioak sukaldearen gainetik eta ingurutik jarraitzen du.

Logelak:
Bi solairuko blokea, hau da, logelena, zailagoa da logela bakoitzaren integritate formala mantentzea; espazioa azpizatitu egin behar da. Hala ere, espazioetako bakoitza osoa eta koherentea da. Adibidez, ekialdera orientaturiko goiko pisuko bi logelak laukiak dira (ia perfektuak); horietako bakoitza oinean ikusita azalerako laurden bat hartzen dute, eta kubo osoko bolumenaren zortziren bat.

Gainerako espazioak:
Sarrera nagusian atari bat dago; bi bainugela daude, solairu bakoitzeko bana; komun bat dago; horretaz gain jantzi-gela bat eta soto-biltegi bat dago.

4. BARNE ESPAZIO/KANPO ESPAZIO.

Fatxadako itxura konplexuena leihoen kokapena da: azalera handikoak dira eta sartune sakonak dituzte, leiho txikiagoak dituztenak. Leihoek zurezko kontraleihoak dauzkate, oso sakonki atzeratuak daudenak fatxadako planoarekiko, irekitzen direnean fatxadatik ez ateratzeko. Elementu hauek eraikinak geometria abstraktua izatea eragiten dute; etxearen barruan geometria hori igartzen da, adibidez, leihoko bankuak egongelari ematen dion konposaketaren bidez.

5. HABITATZEAREN MATERIALTASUNA. BIZIGARRITASUNA.

Kahn-erik harria ikaragarri gustatzen zitzaion. Pensilvanian merkeagoa da egurrean eraikitzea, horregatik, Fisher etxea eraikitzeko, Kahn-ek, problema barik hartu zuen plataforma estrukturaren teknologia tradizionala. Orubea ibai baterantz zegoen inklinatuta eta soto baten beharra zegoen biltegi gisa. Horren ondorioz, Kahn-ek, harlagaitzezko harresia erabili ahal izan zuen egurrezko estrukturarentzako oinarri gisa, egongelan sartuz, etxe semizilindriko baten forman.

Etxe osoaren zureria egurrezkoa da.

Fatxadaren kanpoko estalkia zedrozko egurrezkoa da.